دیسک ترمز خنک شونده چیست؟ اجزا تشکیل دهنده و راهنمای علائم خرابی
به گزارش مجله چایی، دیسک ترمز خنک شونده نوعی دیسک ترمز با طراحی ویژه برای دفع مؤثر حرارت است که با جلوگیری از افزایش دما و کاهش کارایی ترمز، به بهبود عملکرد ترمزگیری و افزایش ایمنی خودرو یاری می نماید.
خبرنگاران - الهام زهره وند: دیسک ترمز خنک شونده (Ventilated Brake Disc) یکی از اجزای کلیدی در سیستم ترمز خودروهای مدرن است که نقش حیاتی در افزایش ایمنی و بهبود عملکرد ترمزگیری ایفا می نماید. این نوع دیسک ها با طراحی خاص خود، توانایی بالایی در دفع حرارت دارند و از بروز مشکلاتی مانند کاهش کارایی ترمز در اثر گرمای زیاد جلوگیری می نمایند.
ساختار دیسک ترمز خنک شونده
دیسک های ترمز خنک شونده از دو صفحه فلزی تشکیل شده اند که بین آن ها کانال هایی برای عبور هوا قرار گرفته است. این کانال ها مانند پره های توربین عمل نموده، و با چرخش دیسک، هوا را از میان خود عبور می دهند، که این امر به کاهش دمای دیسک یاری می نماید. این طراحی باعث می شود که دیسک بتواند حرارت فراوری شده در هنگام ترمزگیری را به طور مؤثری دفع کند و از افزایش بیش از حد دما جلوگیری کند.
مزایای دیسک ترمز خنک شونده
- کاهش دمای دیسک: با دفع مؤثر حرارت، دیسک های خنک شونده از افزایش بیش از حد دما جلوگیری می نمایند که این امر به حفظ عملکرد مطلوب ترمز یاری می نماید.
- جلوگیری از کاهش کارایی ترمز (Brake Fade): در شرایطی که ترمزگیری مکرر انجام می شود، مانند رانندگی در جاده های کوهستانی یا مسابقات، دیسک های خنک شونده از کاهش کارایی ترمز در اثر گرمای زیاد جلوگیری می نمایند.
- افزایش عمر لنت ترمز: با کاهش دمای دیسک، سایش لنت ها کاهش می یابد که این امر به افزایش عمر مفید آن ها یاری می نماید.
- بهبود عملکرد ترمز در شرایط مرطوب: بعضی از دیسک های خنک شونده دارای شیارها یا سوراخ هایی هستند که به دفع آب و گرد و غبار یاری می نمایند، که این امر به بهبود عملکرد ترمز در شرایط مرطوب یاری می نماید.
مقایسه با دیسک های ساده
دیسک های ساده (Solid Discs) فاقد کانال های خنک نماینده هستند و در نتیجه توانایی کمتری در دفع حرارت دارند. در شرایطی که ترمزگیری شدید یا مکرر انجام می شود، دیسک های ساده ممکن است دچار افزایش دما و کاهش کارایی شوند. در آن سو، دیسک های خنک شونده با طراحی خاص خود، عملکرد بهتری در این شرایط ارائه می دهند.
کاربردها و موارد استفاده
دیسک های ترمز خنک شونده در بسیاری از خودروهای مدرن، به ویژه در محور جلو، استفاده می شوند. در خودروهای با عملکرد بالا یا خودروهایی که در شرایط سخت رانندگی می نمایند، مانند خودروهای مسابقه ای یا SUV ها، استفاده از دیسک های خنک شونده در هر دو محور رایج است.
علائم رایج خرابی
لرزش فرمان هنگام ترمز گرفتن:اگر موقع ترمز گرفتن، فرمان آغاز به لرزش کند یا خودرو بلرزد، احتمالاً دیسک ترمز تاب برداشته یا سطح اش ناهموار شده است.
صداهای غیرعادی (جیغ یا ساییدگی):صدای سوت یا جیغ مانند موقع ترمزگیری یا صدای ساییدگی، نشانه ساییدگی دیسک یا لنت و گاهی ترک های ریز روی دیسک است.
کاهش قدرت ترمزگیری (Brake Fade):اگر پس از چند بار ترمزگیری پشت سر هم، حس کردید ترمز کمتر می گیرد یا پدال نرم می شود، ممکن است به علت افزایش بیش از حد دمای دیسک و افت کارایی اش باشد.
خط و خش یا ترک روی سطح دیسک:وقتی دیسک را بازدید کنید و روی آن ترک های ریز، خط های عمیق یا تغییر رنگ (آبی شدن) ببینید، یعنی یا بیش از حد داغ شده است یا کیفیت سطح اش پایین آمده.
کشش خودرو به یک طرف موقع ترمز گرفتن:اگر موقع ترمزگیری خودرو به یک سمت کشیده شود، ممکن است یک دیسک داغ تر یا تاب دار باشد و ترمز نامتعادل بدهد.
سفت شدن یا افتادن ناگهانی پدال ترمز:اگر پدال ترمز بیشتر از حد معمول پایین برود یا سفت شود، و به ویژه، اگر همراه با صدا باشد، می تواند نشانه مشکل در دیسک باشد.
معمولاً عمر مفید دیسک های ترمز بین 60 تا 80 هزار کیلومتر است، اما بستگی به شرایط رانندگی و کیفیت دیسک دارد.
اگر علائمی که بالا آمد را دیدید، بهتر است در اولین فرصت مکانیک یک بازدید دقیق از دیسک و لنت انجام بدهد.
راهنمای بازدید و تشخیص سریع ایراد دیسک ترمز خنک شونده
برای تشخیص خرابی دیسک ترمز خنک شونده، در اولین مرحله می توان به آنالیز ظاهری آن از لای پره های رینگ پرداخت و در این حالت وجود ترک های ریز، خط و خش های عمیق، تغییر رنگ به آبی یا بنفش و بعلاوه موج دار شدن سطح دیسک می تواند نشانه ای از آسیب یا افزایش بیش از حد دمای دیسک باشد. افزون براین، صدای غیرعادی در هنگام ترمزگیری مانند سوت کشیدن، صدای قیژ قیژ یا تق تق می تواند هشداردهنده مشکلاتی مانند ساییدگی لنت، خراش روی سطح دیسک یا شل شدن دیسک در جای خود باشد.
در حین رانندگی نیز باید به عملکرد سیستم ترمز توجه کرد؛ به طوری که در صورت لرزش فرمان هنگام ترمز گرفتن، کشیده شدن خودرو به یک طرف، سفت شدن یا بیش از حد نرم شدن پدال ترمز و کاهش محسوس قدرت ترمزگیری پس از چند بار ترمز مکرر، احتمال خرابی یا تاب برداشتن دیسک ترمز وجود دارد. بعلاوه یکی از روش های فنی تر، مقدار گیری ضخامت دیسک از طریق کولیس است که ضخامت آن نباید از عدد استاندارد حک شده روی بدنه دیسک کمتر باشد و در غیر این صورت باید تعویض شود.
نکته مهم دیگر این است که در دیسک های خنک شونده، وجود پره های داخلی برای گردش هوا لازم است و در صورتی که این پره ها با گرد و خاک، لنت سوخته یا مواد زائد پر شود، تبادل حرارت به خوبی انجام نمی شود و موجب داغ شدن بیش از حد و کاهش کارایی ترمز خواهد شد. در نهایت اگر مدت زیادی از سرویس سیستم ترمز گذشته باشد، بهتر است یک سرویس کامل شامل آنالیز و تعویض احتمالی لنت ها، دیسک ها و هواگیری روغن ترمز انجام شود تا از سلامت و عملکرد صحیح سیستم اطمینان حاصل شود.
دیسک ترمز خنک شونده با طراحی ویژه خود، نقش مهمی در بهبود عملکرد ترمز و افزایش ایمنی خودرو ایفا می نماید. با دفع مؤثر حرارت، این دیسک ها از کاهش کارایی ترمز در شرایط سخت جلوگیری و به افزایش عمر لنت ها یاری می نمایند. در نتیجه، استفاده از دیسک های خنک شونده در خودروهای مدرن به عنوان یک استاندارد پذیرفته شده است.
منبع: بیت ران