شبی پر از تحسین و افسوس برای ارد عطارپور - مجله چایی

به گزارش خبرنگاران به نقل از ارتباطات و اطلاع رسانی مرکز توسعه سینمای مستند و تجربی، مراسم بزرگداشت ارد عطارپور مستندساز عصر آدینه 19 آذرماه در سالن شماره 1 پردیس چارسو برگزار گردید.

محمد حمیدی مقدم دبیر جشنواره سینماحقیقت در ابتدای این مراسم گفت: خیلی سخت است راجع به دوست عزیز و فیلمساز مهمی مثل ارد عطارپور کم صحبت کرد؛ اما باید در چند جمله احساس خودم را بگویم. در چند سالی که به مرکز توسعه سینمای مستند و تجربی آمدم، همواره از هدایت و احساس خوب او بهره گرفتم. سال گذشته و در دوره چهاردهم جشنواره سینماحقیقت پیشنهاد این بزرگداشت را دادم، اما چون ایشان همواره از چنین مراسمی پرهیز می نماید این اتفاق نیفتاد اما سال جاری توانستیم با اصرار، بزرگداشتی را برای ایشان برپا کنیم.

او با اشاره به اینکه من شیفته دوره ای آموزشی در کشور یعنی مرکز آموزش فیلمسازی هستم که ارد عطارپور هم در آن حضور داشت؛ یک دوره باشکوه که ارد عطارپور، محصول آن دوره تفکر اجرایی و انقلابی است. دوره ای که جوشش و خروشی در سیستم آموزشی کشور داشت. یادآور شد: ارد عطارپور شخصیتی بین تهیه نمایندگی و کارگردانی سینمای مستند است. حوزه تهیه نمایندگی سینمای مستند بسیار جای کار دارد و در این دو جایگاه او نقش خود را به خوبی ایفا نموده است.

دبیر پانزدهمین جشنواره سینما حقیقت با تاکید بر اینکه عطارپور دانسته های خود را بی دریغ در اختیار مستندسازان جوان قرار می دهد، یادآور شد: اعتبار ویژه ای که نسل نو به آرشیو و کنکاش در تاریخ با نگاهی مجذوب نماینده و متفاوت می دهد، محصول کوشش ارد عطارپور است. جایی که او ایستاده یعنی تعادل. بالانسی که در حوزه فیلمسازی خود داشته، ماندگارش نموده است. بعد از نسل اول سینما، ارد عطارپور جایگاه ویژه ای در سینمای مستند ما دارد.

وی با بیان اینکه مجموعه بیست شب او ماندگار و درخشان بود اما متاسفانه تلویزیون این راستا درخشان و خلاق را ادامه نداد، گفت: خوشحالم بزرگداشت مردی را در پیش داریم که خود را وقف سینمای مستند نموده است توضیح داد: ارد عطارپور بر خیلی ها اثر گذاشته؛ او خود را وقف سینمای مستند نموده است.

او در خاتمه صحبت های خود با اشاره به اینکه خبر نگران نماینده ای شنیده مبنی بر اینکه ارد عطارپور می خواهد فیلم سینمایی بسازد، گفت: با شنیدن این خبر احساس کردم پشت من خالی شده است؛ دوست داریم او سال های زیاد در سینمای مستند بماند و بسازد و اثر بگذارد.

محمدرضا عباسیان در ادامه روی سن آمد و گفت: در خصوص توانایی فیلمسازی آقای عطارپور همه می دانند؛ اما آنچه که من درک کردم این است که یک مرد مشتی، بامعرفت و به معنی واقعی کلمه رفیق است. اولین بار او را در قونیه دیدم. اینطور جاها معمولاً فیلم سازان علاقه ندارند به فیلمساز دیگری یاری نمایند اما آقای عطارپور خیلی دلسوزانه سعی کرد هدایت ام کند. همه این سال های رفاقت با آقای عطارپور برای من افتخار بزرگی بوده و به این رفاقت می بالم. و از طرف خودم و دوستانم از بزرگواری و رفیق بودنش تشکر می کنم و امیدوارم همواره مستدام باشد.

سپس کلیپی از فرهاد ورهرام درباره آشنایی اش با ارد عطارپور پخش شد که در آن گفت: ارد تهیه نماینده ای است که سطح دانش اش کمتر از کارگردان نیست و این تسلط او به امر تهیه نمایندگی باعث شده یاری کند تا بسیاری از نسل جوانی که در سینمای مستند کار می نمایند رشد نمایند. ارد جزو معدود کسانی است که به دیگران آموخت چگونه از فیلم های آرشیوی استفاده نمایند و اینکه چطور و از کجا باید این آرشیو را پیدا کرد. این را سینمای مستند ما، مدیون ارد است. از فیلم های مستند خود او هم می توان این را فهمید که چگونه به ما آموزش داد تا بفهمیم از فیلم های آرشیوی چگونه باید استفاده کنیم.

ورهام در خاتمه تاکید نمود: اما جدای از جنبه های فیلم سازی، ارد انسانی مهربان، بخشنده و متعادل است.

محمدرضا فرزاد نیز پس از آن روی صحنه آمد و گفت: نمی توانم در خصوص ارد صحبت کنم و خودم را کنترل کنم؛ چون او جایگاهی عاطفی برایم دارد. برای من پدری نموده، همانطور که در مقطعی برای خیلی از ما چنین جایگاهی داشته. ارد عطارپور به ما اعتماد به نفس می داد. درهای خانه اش به روی ما باز بود و حتی پول توی جیب ما می گذاشت. ایشان خیلی جوان پرور و دست گیر و سخاوتمند است. حمایت های خودش را به عنوان تهیه نماینده از لحاظ ایده و فکر از کسی دریغ نمی نماید. هیچ وقت ندیدم اعتماد به نفس کسی را بگیرد، بلکه همواره همه ما را پرشور تشویق نموده است.

او ادامه داد: ارد عطارپور از نسلی است که چراغ زندگی و راه ماست. او عاشق مستند است. با این همه گاهی با تنگ نظران این عرصه نشسته و کنار آمده تا سینمای مستند از مهلکه هایی جان به در ببرد. بودن ایشان برای ما قوت قلب است. ایشان عاشق ایران است و در این راستا، با یک اعتدال و ژرف اندیشی و بصیرت به تاریخ و آرشیو نگاه نموده است؛ ما در این مملکت به آدم هایی مانند آقای عطارپور احتیاج داریم تا بتوانیم ایران را حفظ کنیم. ضمن اینکه ایشان مباحث نو فیلم و تاریخ و دانش روز را دنبال می نمایند و امیدوارم سایه ایشان بر سر ما ماندگار باشد.

محسن استادعلی هم در سخنانی گفت: من فکر می کنم امشب شب بزرگ و گرانقدری است؛ چون ارد عطارپور وجودش فراتر از ساحت سینمای مستند و هم ارز مفهوم انسانیت است. امشب شب انسانیت، معرفت، صداقت و بزرگمردی است که همه آنها متعلق به ارد عطارپور است. هرچه در وصف او بگوییم حق مطلب ادا نمی گردد.

او یادآور شد: مگر می گردد از تاریخ گفت و از گنج های پنهان نگفت؟ مگر می گردد از عرق به خاک و شرافت گفت و خلیج فارس را به یاد نیاورد؟ مگر می گردد از مدیریت در عرصه فراوری و خلاقیت در تهیه نمایندگی گفت و قله ای چون بیست شب را ندید؟ سینما برای تو کم و کوچک است. چون مدیری که سی سانت جلوتر از میزش را ندید، شمس و مولانای تو را ندید، بیست شب دوم تو را ربود، آن رایزن یا بهتر بگویم راهزن فرهنگی چه کرد با تو. ما مملکتی نخبه کش داریم و کوتوله پرور؛ که اگر چنین نبود باید تا صبح سیاهه ای از شاهکارهای تو می گفتم و به آن می بالیدیم.

این مستندساز رو به ارد عطارپور با بیان اینکه تو یک برادر دلسوز برای نسل من و پس و پیش نسل خودت بودی. ادامه داد: در تمام این بیست سال، متاسفانه در سینمای مستند با بودجه های کوفتی و لعنتی، همکاران ما صورت خود را با سیلی سرخ نگه داشته اند. اما هر بار که با تو تماس گرفتم پرسیدی شماره کارت چیست؟ کی می روی بیمارستان؟ و... اینها را همه ما می دانیم.

استادعلی در ادامه رو به حاضران در جمع گفت: می خواهم به احترام تمام سال هایی که شاهکار خلق کرد و تمام سال هایی که نگذاشتند شاهکاری خلق کند، به احترام عشقی که در سلول به سلول بدنش نسبت به ایران دارد برای دقیقه ای بایستیم به احترام این سال ها و برای این مرد بزرگ دست بزنیم. برای کسی که مظهر انسانیت، شرافت، بزرگ منشی و سینما به معنی مطلق کلمه است. ارد عطارپور، سایه ات مستدام باشد.

پس از تشویق ایستاده حضار، کلیپی از صحبت های ارد عطارپور پخش شد که در آن می گفت: من همواره به عنصر روایت خیلی اهمیت می دهم. قصه یک چیز است و روایت قصه، چیزی دیگر. مثل وقتی که خاطره ای را یکی تعریف کند و مجذوب نماینده نباشد اما دیگری همان خاطره را مجذوب نماینده بگوید. من سعی می کنم جوری مستندم را بسازم و تعریف کنم که برای مخاطب مجذوب نماینده باشد.

او بعلاوه در بخش دیگری از این کلیپ گفت: من فیلم می سازم تا دانش خودم را بالا ببرم. بخش لذت بخش آن وقتی است که من را به جستجو و تحقیق و پیگیری موادی می برد که بتواند یک معما را حل نماید. برای من اگر آن معما حل گردد و بخشی از واقعیت را بازتاب دهم، یک احساس لذت و پیروزیت است.

عطارپور بعلاوه در بخشی دیگر درباره تاریخ ایران یادآور شد: نمی توانید تاریخ را بسته بندی کنید و کنار بگذارید و بگویید این بوده ولاغیر. چون تاریخ به طور دائمی و با اطلاعات نوی که کشف می کنیم تغییر می نماید و باور دیگری به آن اضافه می گردد به حدی که گاهی یک واقعیت تغییر می نماید.

این مستندساز در خاتمه کلیپ گفت: من سینمای مستند و داستانی را دوست دارم و سینمای مستند را هم ادامه می دهم.

پس از پخش کلیپ، ارد عطارپور روی صحنه آمد و در سخنانی گفت: متشکرم که این لحظه خوب را برای من ایجاد کردید. وقتی دوستانم صحبت می کردند، حس خوبی به من دادند. احساس خوشایندی که دلم می خواست با صحبت کردن خودم آن را قطع نکنم. اینکه دوستانم این طور مرا قضاوت می نمایند مایه مباهات من است. برخاستن سینماگران مستند از بسترهایی که هموار نیست، کار سختی است و این حاصل کوشش خودشان است نه من.

عطارپور با تشکر از تعدادی از مستندسازان و دوستان و همکارانش ادامه داد: راستش را بخواهید هنوز می خواهم از یکسری اسامی یاد و تشکر کنم، چراکه بدون یاری دوستانی همانند سرکار خانم طاهری رئیس فیلمخانه، که خیلی به من یاری کردند، نمی توانستم پیروز باشم. اگر در زمینه آرشیو کاری نموده ام محصول یاری ایشان و دوستان دیگر بوده است.

او در خاتمه یادآور شد: حرف های دیگری که داشتم را هم نگه می دارم برای فرصتی دیگر. چون این حسی را که از صحبت های دوستانم دارم و اکسیژن خون من را بالاتر بوده، بیشتر دوست دارم.

پس از این صحبت ها، احمد ضابطی جهرمی در سخنانی کوتاه گفت: آفرین ارد. در سینما، واژه های پر بسامد زیاد داریم که یکی از آنها کات است. می خواهم بگویم: آفرین ارد که خوب کات کردی. این اولین عبارتی بود که موقع تماشا پرنیان در نمایی که از سطح آب به بادباکی که هوا می رود کات زده می گردد گفتم. از نظر من، ما سه فیلم استعاره ای در تاریخ سینمای مستند ایران داریم: اولی خانه سیاه است، دومی تپه های مارلیک و سومی پرنیان. پرنیان علاوه بر این که فیلمی استعاری است، جزو معدود آثار عرفانی عالی سینمای مستند ایران هم هست. این فیلم افتخار سینمای ایران است. آفرین ارد که این فیلم را ساختی.

جهرمی در خاتمه گفت: از دیگر واژه های پر بسامد سینما، دو واژه نور و چشم را انتخاب می کنم تا بگویم: ارد، نور چشم من است.

پس از این صحبت ها ارد عطارپور اضافه نمود: سال 1362 با آقای جهرمی در باغ فردوس را باز کردیم و وارد شدیم و ایشان اولین بار به من یاد داد پلان و سکانس و کات چیست. همه ما وام دار ایشان هستیم. اگر الان دست محبت به سر شاگردش می کشد، خواستم بگویم از آن سال تا امروز من افتخار شاگردی آقای جهرمی را داشته ام.

در ادامه نشان فیروزه جشنواره سینما حقیقت با حضور احمد ضابطی جهرمی و محمد حمیدی مقدم، به به ارد عطارپور اهدا شد و پس از آن، پوستری با عکس و نام ارد عطارپور به وسیله فیلم سازان و پیشکسوتان مستند امضا شد.

با خاتمه مراسم بزرگداشت، نسخه ترمیم شده فیلم پرنیان به کارگردانی ارد عطارپور پخش شد.