شهر یئری منطقه ای با قدمتی به بلندای تاریخ و تمدنی هشت هزار ساله است - مجله چایی

پیدایش محوطه در سال 1978 میلادی به وسیله باستان شناسی به نام چارلز برنی، باستان شناس آلمانی شناسایی شده است وی معتقد بود آثار شهر یئری مربوط به هزاره سوم و دوم و اول قبل از میلاد و عصر برنز و آهن است و کاوش های اجرا شده در سالهای 82 تا 84 به وسیله نوبری یکی از باستان شناسان معین شد که محوطه به 6 هزار سال قبل از میلاد بر می شود.

محوطه باستانی شهریئری به سه بخش تشکیل شد که بخش اول شهر که جای زندگی و در کنار رودخانه قره سو واقع شده است، بخش دوم؛ قله که بخش نظامی و نگهبانی از شهر که دیواری تا حدود سه کیلومتر و خشکه چینی بوده و بخش سوم معبد که جایی برای عبادت و نیایش شناسایی شده است.

در قسمت پایین معبدغاری هست که به عنوان آب انبار چشمه و حمام مورد استفاده قرار می گرفته و دروازه هایی نیز وجود دارد که دروازه ورود به معبد است و اگر کسی قصد عبادت داشت باید خودش را در غار تمیز نموده و از زیر دروازه رد می شد و به معبد می رفت.

در معبد، سنگهای ایستاده ای حدود 280 تا 300 عدد که ارتفاع آنها از 30 سانتیمتر تا 2 متر و 80 سانتیمتر می رسد وجود دارد که روی آنها شکل هایی انسان گون کشیده اند که نشانه و شخصیت هر کس بوده و هر نفر برای خود سنگی تراشیده و در معبد گذاشته و با این کار موجودیت خود را اعلان می کرد؛ روی همه سنگ ها چه زن چه مرد کمربند یا شمشیر وجود دارد و این نشانه این است که در اینجا جایگاه زن و مرد برابر بوده است و دیگر نکته جالب نداشتن دهان این سنگهاست که هنوز نظریه کاملی در این مورد صادر نشد.