فعالیت یک پنجم مزارع بیت کوین در خراسان رضوی - مجله چایی

فرضیه نخست نشان می دهد معدنکاران رمزارزها در آینده با استخراج 19 هزار و 500 بیت کوین در سال، سهم نیم درصدی در مصرف انرژی کشور خواهند داشت و در فرضیه دوم این سهم به 1.5 درصد افزایش خواهد یافت. متولیان وزارت نیرو معتقدند میزان مصرف برق رمزارزها در حال حاضر کمتر از یک درصد است.

آلودگی هوای کلان شهرها، مازوت سوزی نیروگاه ها و خاموشی های گسترده در پایتخت و هفت استان کشور، متهمان بسیاری دارد؛ اما استخراج رمزارزها سروصدای بیشتری نسبت به سایر متهمان ردیف اول پرونده چندگانه اختلال برق و هوا به پا نموده است.

شواهد نشان می دهد به مظان اتهام گذاشتن استخراج بیت کوین به عنوان یکی از تاثیرگذارترین مسببان خاموشی ها، به دستبرد استخراج نمایندگان غیرمجاز رمز ارز به برق با تعرفه های ارزان و ورود مجاز چینی ها به این صنعت ارتباط دارد. بعد از دستبرد استخراج نمایندگان غیرمجاز به برق خانگی ارزان، خبرها حکایت از آن داشت که مرغداری ها و بعضی صنایع هم به دلیل پرداخت تعرفه های ارزان صنعتی، پای شان به صنعت استخراج بیت کوین باز شده و محیط کارگاه ها و کارخانه ها به جای فراوری مرغ و کالاها، محفلی برای ماینرهای پرمصرف رمزارز شده است.

انتشار یک ویدئو از مزرعه استخراج رمزارز در رفسنجان که با مشارکت چینی ها فعالیت دارد، به ارتباط خاموشی ها به معدنکاران ارزهای دیجیتالی بیشتر دامن زد.

اما شفاف سازی بعضی متولیان با اعداد و داده ها، به رد کمرنگ رمزارزها در خاموشی های هفته گذشته یا خاموشی های احتمالی اشاره دارد.

تب تند ماینینگ براساس داده های وزارت صمت و نیرو چه به صورت مجاز و چه غیرمجاز آنچنان هم بالا نیست. ابتدا وزارت نیرو اظهار داشت که میزان استفاده برق استخراج نمایندگان مجاز 310 مگاوات و غیرمجازها 300 مگاوات است. این میزان در سبد ظرفیت 80 هزار مگاواتی فراوری برق نیروگاه ها کمتر از یک درصد است.

حالا اما وزارت صمت ابعاد تازه دیگری از فعالیت استخراج نمایندگان رمز ارز را واکاوی و طبقه بندی نموده که موید اثرات کمرنگ و شاید ناچیز استخراج رمزارز در ایران بر کمبود برق یا خاموشی ها باشد. وزارت صمت می گوید از 28 آبان سال گذشته تا به امروز، تنها 16 متقاضی از 1379 متقاضی که جواز تاسیس واحد استخراج رمزارز گرفته اند، برای دریافت پروانه بهره برداری و شروع فعالیت مراجعه نموده اند.

جزیره خالی از سکنه

با وجود اینکه نقش ماینرها در خاموشی ها بسیار کمرنگ بوده است، اما چند پرسش متداول در میان کاربران فضای مجازی و عموم مردم که به دنبال صحت و سقم بیشتری درمورد تاثیر استخراج بیت کوین بر خاموشی ها هستند به چشم می خورد. اینکه در امسال چه تعداد مجوز مزرعه بیت کوین در کشور صادر شده است و آمارهای رسمی در این مورد چه می گویند؟ همچنین صدور مجوز چقدر نسبت به سال قبل افزایش داشته و مجموعا چند واحد بیت کوین در حال حاضر در کشور فعالیت دارند؟ در همین رابطه دنیای اقتصاد با استفاده از داده های ارائه شده از سوی معاونت طرح و برنامه وزارت صمت به عموم این سوالات پاسخ داده است.

صدور جواز تاسیس استخراج رمز ارز از 28 آبان ماه سال گذشته در سامانه بهین یاب شروع شد. آمار و داده های رسمی معاونت طرح و برنامه وزارت صمت نشان می دهد از 1870 متقاضی ثبت نام شده، تا به امروز 1379 فقره جواز تاسیس برای استخراج ارزهای دیجیتال صادر شده است.

متولیان وزارت صمت می گویند متقاضیان باید زیرساخت های مورد احتیاج مانند زمین، ساختمان، برق و… را فراهم و تجهیزات لازم را خریداری نمایند و پس از آن با دریافت پروانه بهره برداری امکان شروع فعالیت مجاز را کسب نمایند. این در حالی است که بنا به گزارش های وزارت صمت تا به امروز تعداد اندکی از متقاضیان پروانه بهره برداری دریافت نموده اند. بنا بر آمارهای وزارت صمت مجموع ظرفیت جوازهای تاسیس صادر شده، 76 میلیون تراهش بر ثانیه (معادل تقاضای 1700 مگاوات برق) است.

عدم استقبال از بهره برداری از مزرعه بیت کوین در حالی در داده ها نمایان شده که بیشتریت قریب به اتفاق مجوزها فاقد پیشرفت فیزیکی بوده و ابطال سیستمی شده اند.

با این حال جزئیات دقیق رسمی نشان می دهد از میان 1379 متقاضی که برایشان جواز تاسیس صادر شده، تا به امروز 16 متقاضی برای صدور پروانه بهره برداری اقدام نموده اند که برای 2 مورد از آنها مجوز فعالیت صادر شده است.

مجموع ظرفیت پروانه های بهره برداری صادره 5 هزار تراهش بر ثانیه (معادل تقاضای 0.1 مگاوات) است.

در این میان داده های اعلام شده از سوی وزارت نیرو هم نشان می دهد با 21 بنگاه به میزان 310 مگاوات قرارداد منعقد شده که 7 واحد از آنها در مناطق آزاد و ویژه مالی مستقر هستند و برای هیچ یک هنوز پروانه بهره برداری در سامانه بهین یاب صادر نشده است. آنالیز ها حاکی است بیشتر دریافت نمایندگان جواز تاسیس از قبل دستگاه های قاچاق داشته اند و پس از طی شدن مراحل خوداظهاری امکان دریافت پروانه بهره برداری خواهند داشت.

شرایط طرح خوداظهاری در سامانه بهین یاب نیز که با هدف مقابله با قاچاق ماینر و استفاده غیرمجاز استخراج نمایندگان رمزارز استارت خورد، نشان می دهد 2112 مورد متقاضی خوداظهاری نموده اند که 1226 مورد از آنها حدود 11 میلیارد تومان عوارض دولتی برای 56700 دستگاه پرداخت نموده اند. مجموع تعداد ماینرهای اظهارشده در فرایند خوداظهاری تا به امروز 120 هزار دستگاه بوده است. این طرح از 27 مردادماه امسال کلید خورد. در یک جمع بندی می توان گفت با مصرف روزانه 175 مگاوات برق در مزرعه بیت کوین رفسنجان که معادل 0.4 درصد از کل مصرف برق کشور است و مصرف حدود 300 مگاواتی برق استخراج نمایندگان غیرمجاز درمجموع حدود 500 مگاوات برق صرف استخراج بیت کوین در ایران می گردد.

دست کدام خارجی در کار است؟

کدام کشورها تا به امروز در ایران برای مزرعه بیت کوین مجوز گرفته اند و به بیان دیگر چند درصد مزارع دست خارجی ها است و چند درصد آن در دست چینی ها؟ ارزیابی ها حاکی است صرفا دارندگان شناسه ملی (اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی) امکان دریافت مجوز در سامانه را دارند و براساس دستورالعمل صدور مجوز فعالیت استخراج رمزارز در آبان ماه سال 1398 وزارت صمت، اشخاص غیرایرانی در قالب اشخاص حقوقی امکان سرمایه گذاری دارند که براساس اطلاعات سامانه بهین یاب، تعداد سرمایه گذاران غیرایرانی در این زمینه در مقابل ایرانی ها ناچیز است. البته براساس اعلام وزارت نیرو، حدود 45 درصد قراردادهای برق غیریارانه ای (با نرخ متوسط 9650 ریال برای هر کیلووات ساعت) به میزان 140 مگاوات در زمینه استخراج رمزارز، مربوط به سرمایه گذاران خارجی است.

آنالیز جانمایی مزارع بیت کوین در کشور نشان می دهد در بسیاری از نقاط کشور متقاضیان جواز تاسیس برای استخراج رمزارز دریافت نموده اند که براساس آمارها برای استان های خراسان رضوی 251 فقره (18 درصد کل جوازها)، تهران با 148 فقره (11 درصد کل جوازها)، زنجان با 109 فقره (8 درصد کل جوازها)، آذربایجان شرقی 108 فقره (8 درصد کل جوازها) و آذربایجان غربی 95 فقره (7 درصد کل جوازها) جواز تاسیس صادر شده است.

در این میان این پرسش مطرح است که با توجه به اینکه خارجی ها از امکانات و برق ارزان ایران استفاده می نمایند، آیا هزینه اضافی، به طوری که برای کشور سود داشته باشد از آنها دریافت می گردد؟ نرخ برق غیریارانه ای براساس مصوبه هیات وزیران در 13 مردادماه 1398 به نرخ متوسط صادراتی در نظر گرفته شده است که براساس محاسبه وزارت نیرو به طور متوسط 965 تومان برای هر کیلووات ساعت است که بالغ بر 14 برابر نرخ برق صنعتی است.

البته تخفیفات تعرفه ای فنی نظیر ولتاژ اتصال و تخفیف مصرف در ماه های غیرگرم نیز توسط وزارت نیرو اعمال می گردد که نرخ را در هشت ماه غیرگرم به حدود 480 تومان (بیش از 7 برابر نرخ برق صنعتی) کاهش می دهد. همه مصرف نمایندگان اعم از ایرانی و غیرایرانی مشمول پرداخت این نرخ غیریارانه ای هستند.

پیش بینی استخراج بیت کوین در ایران

ارزیابی معاونت طرح و برنامه وزارت صمت حکایت از آن دارد که استخراج جهانی (سالانه) بیت کوین به 324 هزار با مبلغی حدود 11 میلیارد دلار خواهد رسید. برآورد استخراج سالانه در ایران نیز با دو فرضیه متفاوت در نظر گرفته شده است.

در فرضیه الف) که براساس برآورد استخراج فعلی غیررسمی (4 تا 6 درصد فراوری جهانی) تنظیم شده است، ایران در آینده 19 هزار و 500 بیت کوین در سال استخراج می نماید که برابر با 660 میلیون دلار خواهد بود. در فرضیه ب) که بر مبنای برآورد ظرفیت استخراج مجوزهای صادره (در صورت تبدیل به پروانه بهره برداری) در نظر گرفته شده است، معدنکاران رمزارز در کشورمان سالانه 42 هزار بیت کوین استخراج می نمایند که برابر با 1.4 میلیارد دلار است. نرخ بیت کوین در این فرضیات 34 هزار دلار در نظر گرفته شده است.

منبع: دنیای اقتصاد