چشمه شگفت انگیز تلخاب در لاسجرد سرخه واقع شده است - مجله چایی

آب درمانی یا هیدروتراپی نیز اقدامی تازه نیست و بشر از دیرباز با آن آشنا بوده است. پزشکان مکتب بقراط خاصیت قابض آب سرد را می شناختند. آنها آب سرد را برای درمان تورم های موضعی و مفاصل و آب گرم چشمه های معدنی را برای درمان برخی بیماری های جلدی مورد استفاده قرار می دادند.

در قرن نوزدهم استفاده از آب های معدنی به اوج خود رسید، در این زمان ضمن استفاده از ایستگاه های قدیمی، ایستگاه های جدیدی نیز احداث شده است.

ایران نیز با داشتن بیش از صد چشمه آب معدنی با کیفیت مناسب، می تواند یکی از قطب های جلب توریست با چشم انداز ها بدیع طبیعی و کاربردهای درمانی باشد از چشمه های آب معدنی علاوه بر مصارف شرب استفاده های متنوعی در کاربردهای درمانی و اکوتوریسم در کشورهای مختلف می شود.

برخی از چشمه های معدنی از دیر باز با اقبال مردم روبرو بوده و اینک به قطب های گردشگری در زمینه استفاده از آب تبدیل شده اند. بارزترین نمونه آب معدنی با استفاده وسیع در سرعین استان اردبیل است. وجود این آب و سرمایه گذاری های انجام شده در منطقه ها اطراف آن، چهره منطقه و فرایند توسعه آن را به شدت تحت تأثیر قرار داده است.

استان سمنان را نیز میتوان با دارا بودن چشمه های معدنی متعدد به عنوان یکی از استانهای پیشتاز در قطب گردشگری سلامت نام برد.

یکی از این چشمه ها، چشمه آب معدنی تلخاب لاسجرد شهرستان سرخه است. شش کیلومتر بعد از کاروانسرای شاه عباسی روستای لاسجرد از جاده اصلی سمنان تهران به تابلوی آب تلخه می رسیم. سپس بعد از طی پنج کیلومتر جاده خاکی به نیزاری زیبا به نام چشمه آب معدنی تلخاب خواهیم رسید.

چشمه تلخاب شامل دو چشمه به نام های چشمه (چَشمِه) و تنورسیاه (سیَه کِلِه) است که محدوده ای استخری شکل را به طول تقریبی 20 متر و عرض 12 متر و عمق یک تا هفت متر بوجود آورده اند. به دلیل فراوانی گوگرد در آب این چشمه معدنی، آب آن تلخ و غیرقابل شرب است به همین دلیل به تلخاب مشهور است.

در ضلع جنوبی این چشمه نیزاری زیبا واقع شده است که در فصول مختلف سال محل زندگی گونه هایی از پرندگان مهاجر مانند مرغ لجن خوار، شانه به سر و مرغابی است. در ضلع شمالی شرق چشمه، انبوهی از درختچه های گز وجود دارد که انسان را به یاد جنگل های بلوط استان ایلام می اندازد. اطراف چشمه را کوه های خاکی به رنگ سرخ و لاجوردی احاطه کرده است. آب این چشمه برای درمان بیماری هایی مانند یرقان، زردی، واریس، خوارشه، کهیر، پادرد و سردرد مفید است.

در تابستان این چشمه پذیرای میهمانانی از شهرهای مختلف استان سمنان، تهران، مرکزی، اصفهان و مازندران است که با قدری توجه می تواند به عنوان قطب گردشگری سلامت در سطح کشور مطرح شود. چشمه آب معدنی تلخاب زیستگاه اصلی گراز وحشی در شهرستان سرخه است. گیاهان شورپسند همچون اشنان، نی، درمنه، طاق و گز در این منطقه به وفور مشاهده می شود. همچنین بهترین زیستگاه برای تخم گذاری لک لک و مرغ ماهیخوار است. حیواناتی همچون آهو، بز و کل نیز از این آب استفاده می کنند.

مساحت کل پلاک تلخاب بیش از 400 هزار متر مربع است که به نام دولت جمهوری اسلامی ایران و به کنندگی سازمان جنگل ها، مراتع و آب خیزداری کشور صادر شده است ولی مساحت چشمه اصلی آن حدود 240 مترمربع است.

بلندترین ارتفاع محل 1648 متر از سطح دریا و پست ترین نقطه 1000 متر از سطح دریا است که حدود 60 درصد آن را اراضی کوهستانی تشکیل می دهد. شیب عمومی منطقه نیز شمالی جنوبی است. دبی آب چشمه نیز در فصول مختالف سال متغیر است که با توجه به کاهش نزولات آسمانی اندازه دبی چشمه نیز به مرور در حال کاهش است. در اواخر اردیبهشت آب چشمه خنک می شود و این فرایند تا دهم شهریور ادامه دارد. از یازدهم شهریور به بعد آب چشمه گرم می شود بگونه ای که در فصل زمستان هم میتوان تنی به آب زد.

در بررسی آب چشمه می توان گفت PH آب در حد نرمال و تقریبا خنثی واقع شده است و با توجه به صفر بودن اندازه کربنات و پایین بودن اندازه بی کربنات قلیاییت آب در حد مناسب و خوب است.

چشمه آب معدنی تلخاب از نوع سولفوره بوده و مزه تلخ آب به دلیل بالا بودن اندازه سولفات است. حد نرمال سولفات نیز باید بین پنج تا هشت میلی اکی والان بر لیتر باشد که در چشمه آب تلخ این اندازه بسیار بالا بوده و به همین دلیل سختی دائم آب بالا است. همچنین TDS آب اگر در بازه 2000 تا 5000 میلی گرم بر لیتر باشد آب از نوع لب شور می شود.

بررسی این چشمه نیازمند کار کارشناسی ویژه ای است که بطور حتم باعث شگفتی همگان خواهد شد. گرچه به دلیل وجود املاح زیاد آب چشمه تلخاب غیر قابل آشامیدن است و در شرایط عادی نوشیدن آن به آسانی ممکن نیست، اما باید توجه شود که در کشورهایی مانند گرجستان نمونه هایی از آب چشمه ها را پس از انجام برخی تغییرات، باوجود مزه بسیار بد و غیرقابل شرب، در بطری های بهداشتی برای درمان برخی از بیماری ها به مردم عرضه می کنند.

چشمه آب معدنی تلخاب سرخه به شماره ثبت 498 در سال 1397 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.